Mahkumiyet hükmü AHİM in kesinleşmiş kararında ,İnsan Haklarını ve Ana Hür söz. ne aykırı ise;

Yargılamanın Yenilenmesi Nedir?

Yargılamanın yenilenmesi ; Ceza Mahkemelerinin ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu kararın önce istinaf sonrada Yargıtayın vereceği karar ile kesin hüküm haline gelen karara karşı başvurulabilecek bir kanun yoludur. Kesin hükümle sonuçlanmış bir dava kural olarak yeniden yargılama konusu yapılamayacaktır . Fakat yargılama yapılırken veya verilen kesin hükümde adli hatalarla yanlışlıklar yapılmış olabilir. Böyle bir halde ortaya çıkan kesin hüküm ve yapılmış olan adli hatanın düzeltilmesi gerekecektir

***Yargılamanın yenilenmesi yoluna

İlk derece mahkemeleri tarafından verilen hükümlere karşı başvurulabileceği gibi bölge adliye mahkemelerinin, CMK’nın 281/2.maddesi gereğince ilk derece mahkemesi hükmünü kaldırarak verdikleri yeni hükümlere karşı da yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilebilecektir.

***Talep üzerine yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilebilir

Yargılamanın yenilenmesi, ancak bu yönde yapılacak bir talep üzerine söz konusu olacaktır. Mahkemeler veya bölge adliye mahkemeleri, kendiliklerinden yargılamanın yenilenmesi yoluna gidemezler.

Hükmün infaz edilmiş veya hükümlünün ölmüş olması, yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulmasına engel değildir..

Ceza Muhakemesi Kanununda yargılanmanın yenilenmesi şu şekilde düzenlenmiştir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Yargılamanın Yenilenmesi

Hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi nedenleri

Madde 311 – (1) Kesinleşen bir hükümle sonuçlanmış bir dava, aşağıda yazılı hâllerde hükümlü lehine olarak yargılamanın yenilenmesi yoluyla tekrar görülür:

a) Duruşmada kullanılan ve hükmü etkileyen bir belgenin sahteliği anlaşılırsa.

b) Yemin verilerek dinlenmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkileyecek biçimde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal ile gerçek dışı tanıklıkta bulunduğu veya oy verdiği anlaşılırsa.

c) Hükme katılmış olan hâkimlerden biri, hükümlünün neden olduğu kusur dışında, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek biçimde görevlerini yapmada kusur etmiş ise.

d) Ceza hükmü hukuk mahkemesinin bir hükmüne dayandırılmış olup da bu hüküm kesinleşmiş diğer bir hüküm ile ortadan kaldırılmış ise.

e) Yeni olaylar veya yeni deliller ortaya konulup da bunlar yalnız başına veya önceden sunulan delillerle birlikte göz önüne alındıklarında sanığın beraatini veya daha hafif bir cezayı içeren kanun hükmünün uygulanması ile mahkûm edilmesini gerektirecek nitelikte olursa.

f) Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması veya ceza hükmü aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi. Bu hâlde yargılamanın yenilenmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebilir.[121]

(2) Birinci fıkranın (f) bendi hükümleri, 4.2.2003 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararları ile, 4.2.2003 tarihinden sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurular üzerine verilecek kararlar hakkında uygulanır.

Yargılamanın Yenilenmesine kimler başvurabilir?

Yargılamanın yenilenmesi istek üzerine yapılabilir. Mahkeme kendiliğinden yargılamanın yenilenmesine karar veremez. Yargılamanın yenilenmesini, hakkında kesinleşmiş bir mahkeme kararı olan kişi isteyebilir.

Yargılamanın Yenilenmesi için bir süre varmı?

Yargılamanın iadesi başvurusu kural olarak herhangi bir süreye bağlı tutulmamıştır. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311/1-f bendinde yargılamanın yenilenmesinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebileceği düzenlenmiştir. AİHM kararları neticesinde yargılamanın yenilenmesi istemi süresi, madde hükmü gereği AİHM kararlarının kesinleştiği tarihten itibaren 1 yıldır ve bu süre hak düşürücü süredir.

Yargılamanın Yenilenmesi Talebi nasıl yapılmalı?

Yargılamanın yenilenmesi talebi 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 317. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiş “Madde 317 – (1) Kanun yollarına başvurma hakkındaki genel hükümler, yargılamanın yenilenmesi istemi hakkında da uygulanır.

(2) Yargılamanın yenilenmesi istemi, bunun yasal nedenleri ile dayandığı delilleri içerir”. Gereğince istemin yasal nedenleri, dayandığı delilleri içermelidir

Yargılamanın Yenilenmesi Talebi nereye yapılmalı?

. Başvuru yazılı bir dilekçe ile yapılmalıdır. Yargılamanın yenilenmesi talebi hükmü veren mahkemeye yapılmalıdır. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 303. maddesi gereği Yargıtay’ca davanın esasına hükmedilerek hukuka aykırılığın düzeltildiği hallerde, yani Yargıtay’ın hüküm kurduğu hallerde ve yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak temyiz yargılaması yapmış olan Yargıtay hâkimlerinin suç teşkil eden görev kusurları ileri sürülmüşse, istisnai olarak yargılamanın yenilenmesinde yetkili makam 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 318. maddesi 2. fıkrasına göre Yargıtay’ın ilgili, hükmü kuran dairesidir.

Yenileme talebi üzerine süreç nasıl işler?

Başvurunun yapılması ile ,başvuru ilgili deftere kaydedilerek başvuruya ilişkin tutanağın bir örneği başvuruda bulunana verilir. Daha sonra tutanak ve dilekçe derhal ilgili mahkemeye gönderilir. Ayrıca 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 23/3 maddesi uyarınca yargılamanın yenilenmesi davası ilk hükmü veren mahkeme hâkimi tarafından görülemez. Mahkeme başvurunun kabule değer olup olmadığına karar verir. Yargılamanın yenilenmesi başvurusu reddedilirse başvuru sahibi yeni bir yargılamanın yenilenmesi nedeniyle tekrar başvuruda bulunabilir. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 312. Maddesi uyarınca yargılamanın yenilenmesi istemi hükmün infazını ertelemez, buna rağmen mahkeme hükmün infazının geri bırakılmasına ya da durdurulmasına karar verebilir. Yargılamanın yenilenmesi başvurusu üzerine mahkeme tarafından verilen infazın geri bırakılması bırakılmaması veya durdurulması durdurulmaması kararlarına karşı itiraz yoluna gidilemez.

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311m de yargılamanın yenilenmesi nedenleri tek tek sayılmıştır;

a) Duruşmada kullanılan ve hükmü etkileyen bir belgenin sahteliği anlaşılırsa.

b) Yemin verilerek dinlenmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkileyecek biçimde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal ile gerçek dışı tanıklıkta bulunduğu veya oy verdiği anlaşılırsa.

c) Hükme katılmış olan hâkimlerden biri, hükümlünün neden olduğu kusur dışında, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek biçimde görevlerini yapmada kusur etmiş ise.

d) Ceza hükmü hukuk mahkemesinin bir hükmüne dayandırılmış olup da bu hüküm kesinleşmiş diğer bir hüküm ile ortadan kaldırılmış ise.

e) Yeni olaylar veya yeni deliller ortaya konulup da bunlar yalnız başına veya önceden sunulan delillerle birlikte göz önüne alındıklarında sanığın beraatini veya daha hafif bir cezayı içeren kanun hükmünün uygulanması ile mahkûm edilmesini gerektirecek nitelikte olursa.

f) Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması veya ceza hükmü aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi. Bu hâlde yargılamanın yenilenmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebilir.[121]

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin konuya ilişkin karar vermesi

Verilen Mahkeme kararının , İnsan Haklarını ve Ana hürriyetleri korumaya dair sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması veya verilen mahkeme kararının aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi halinde de hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilecektir. Bu gidilecek süre ,yargılamanın yenilenmesi kararın kesinleşmesinden itibaren 1 yıldır ve bu süre hak düşürücü süredir.

5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311.m “(2) Birinci fıkranın (f) bendi hükümleri, 4.2.2003 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararları ile, 4.2.2003 tarihinden sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurular üzerine verilecek kararlar hakkında uygulanır.” şeklinde bu düzenlemeye göre de söz konusu yargılamanın yenilenmesi nedenine bir tane daha süre sınırlaması getirilmiştir.

Bu süre zarfında başvurulmuş olsa bile bu sebebe dayanılarak yargılamanın hükümlü lehine yenilenebilmesi için öncelikle AİHM tarafından verilmiş ve kesinleşmiş esasa ilişkin bir kararın varlığı gerekmektedir. Bu madde gereği AİHM’nin kararının kesinleşmiş olması şarttır. Ayrıca AİHM’nin kararlarında verilen Mahkeme kararının İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin tespit edilmiş olması gerekmektedir. AİHM’in vermiş olduğu karar hükmü etkiliyorsa yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilebilecektir.

Yargılamanın yenilenmesi kural olarak duruşmalı yapılır. Yargılamanın yenilenmesi için yapılacak duruşmanın usulüne ilişkin kanunda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

Kesinleşmiş hüküm için yapılmış olan duruşmaların devamı niteliğinde olmadığı için kanunlarda öngörülen duruşma usullerine göre duruşma yapılır.

Yargılamanın iadesi duruşması neticesinde verilen kararlara karşı temyiz ve istinaf kanun yollarına başvurulabilir

Ayrıca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve eki Protokol’lerindeki ilkeler yargılamanın her aşamasında başvurulabilecek ilkeler olması nedeniyle yargılamanın yenilenmesi sürecinde de aykırılık iddiasıyla yeniden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurulabilmektedir.

5271 Sayılı CMK md. 323/3 göre yargılamanın yenilenmesi sonucunda beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının verilmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararının tamamen veya kısmen infaz edilmesi dolayısıyla kişinin uğradığı maddî ve manevî zararlar CMK nın 141. ve 144. maddelerine göre tazmin edilir.